De Groate Kerk

Foto's interieur

Klik op een foto voor een vergroting

Zuidzijde

Het plein aan de hoofdingang van De Groate Kerk is het centrum van het dorp St.-Jacobiparochie. Naast de ingang van de kerk ligt nog een klein aantal grafzerken. De hof is met een laag afgescheiden van het plein.

 

Westzijde

Precies 50 jaar na de oorlog is aan de westkant van De Groate Kerk dit monument geplaatst.


Het is een helder transparant object, bestaande uit 24 geknibbelde glasplaten. In zowel het glas als de granieten sokkel is de kleur groen verwerkt. Groen is de kleur van de hoop. Het kunstwerk is gemaakt door Vreni Wagner, een regionale kunstenares uit Westhoek.

Zie ook www.tiffany-glas.nl

Tekst op het monument:

ôns frijhyd ontstaan út ôfbroken levens
De inwoners van het Bildt gedenken allen die hun leven
hebben gegeven of verloren in de strijd voor onze vrijheid.

Noordzijde

Aan de noordzijde (achterkant) van De Groate Kerk is de bakstenen muur zichtbaar gebleven, terwijl de drie andere zijden zijn gepleisterd en afgewerkt met de kleur Bentheimer geel. In 2004 is een nieuw ruimte aangebouwd; 't Jabikshuus ter vervanging van het oude Lokaalsy uit 1933. Bij de graafwerkzaamheden voor 't Jabikshuus werden 11 grafzerken gevonden. De oudste dateert van 1596, de jongste van 1850. De zerken waren voor hun tijd niet erg bijzonder, en zijn in 1933 hergebruikt voor de fundering van het bijgebouw. Omdat het te kostbaar was de zware stenen te verplaatsen, liggen ze ook nu nog onder de vloer van 't Jabikshuus.

't Jabikshuus gezien vanaf de oostzijde.

De ruimte wordt regelmatig gebruikt voor bijeenkomsten en vergaderingen van verenigingen en kan ook worden gehuurd door particulieren voor bijvoorbeeld verjaardagen, lezingen en rouwplechtigheden.

 

 

Oostzijde

Drenkelingenplak

Op dut plak worden ant 1875 ferdronken seeloi begroeven, die 't anspoelden op 'e kust fan 't Bildt.
In 1656 na 'n storm 32 opfarenden fan skippen.
Op 30 septimber 1807 fergong op 'e Waddensee 't marineskip Noodweer.
De 41 bemanningsleden ferdronken.
Uit de golvende zee steken 3 boegen van schepen, steeds iets dieper zinkend naar de laatste rustplaats.

Marco Goldenbeld, 2003

Jabikspaad

Sinds eeuwen worden er Pelgrimstochten gemaakt. Van één van de Pelgrimstochten is het beginpunt in St.-Jacobiparochie; een tocht van 2700 kilometer die naar het Spaanse Santiago de Compostela leidt.

Voor De Groate Kerk staat een monument dat deze tocht naar het oneindige symboliseert. Richting de horizon wordt de weg steeds smaller. Finisterra was het doel van de apostel Jacobus: hij wilde tot aan het einde van de wereld het evangelie verkondigen. Volgens de overlevering ligt de heilige Jacobus begraven in Santiago de Compostela.

In 1998 maakte Henk Rusman dit kunstwerk in staal en Belgisch hardsteen van 5,50 x 1,75 x 2,00 meter. Het symboliseert de weg die optisch versmalt in de oneindige verte. De hardstenen voet vormt een ruit: een oud symbool voor moeder aarde.

Formeel loopt de route van zee tot zee, van de Zwarte Haan aan de Waddenzee tot Finisterra (het einde van de wereld) aan de Atlantische Oceaan. Dit is 2700 km. In het muurtje rondom de kerk staan 37 (grote) plaatsnamen die men op weg naar Santiago de Compostella passeert.

Tegen het plafond in de kerk wordt door middel van speciale lampen de Melkweg met daarin het sterrenbeeld De Zwaan geprojecteerd. De Zwaan "vliegt" in de richting van het zuiden en wijst zo de weg naar het Spaanse Sint Jacob; Santiago de Compostela.

Meer informatie over de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela en het Jabikspaad kunt u vinden op:
www.santiago.nl en
www.jabikspaad.nl.

 

History fan de herformde kerk fan St.-Jabik, ‘De Groate Kerk’

(Deur Sytse Buwalda)
De eerste foorganger fan de parochy fan de hailige Jakobus waar dinklik Heer Joachim. Meerdere pastoors folgden, maar d‘r hewwe niet meer dan ’n stik of acht roomse foorgangers weest. ’t Protestantisme kreeg in de Nederlanden en ok in Fysland hoe langer hoe meer anhang. In de nije parochys waar die heel groat. ’t Gefolg waar dat om 1580 hine wainig meer te bespeuren waar fan ’t Roomse geloof. D’r worde bepaald, dat d’r in elk dorp ’n herformde foorganger komme most. In 1585 worde Albertus Westerman op ’t Bildt benoemd as doomny foor alle drie dorpen. Syn traktemint worde deur Deputeerde Staten fan Frysland betaald. Sij betaalden dat út de belastinggelden fan de pachters. Die pachters bepaalden, dat d’r maar een doomny komme mocht. In 1591 kreeg elk Bildtdorp wèl ’n doomny, deur finansjele bijdrage fan ’t kloaster Mariëngaarde.

Fan 1602 tot 1652 nam ’t tal lidmaten toe fan 40 tot 200. De kerk waar te klain en in 1636 worde an de noordkant ’n fleugel anboud. Maar al mooi gau worde de kerk weer te klain. In 1649 boude men ’n fleugel an de súdkant. Doe waar de kerk fan St.-Jabik ’n krúskerk. In 1695 kreeg de kerk ’n nije toren, wegens boufallighyd fan de ouwe.

Orgel

In 1652 kreeg de kerk ’n orgel. Dat orgel worde skonken deur ’n boer út de Westhoek, Willem Dirk Ariens (Wassenaar). Ok in dat jaar kreeg de kerk fan deselde boer, twee sulveren avenmaalbekers.

Doomny
Doomny weunde in de pastory fansels en die ston in eerste instânsy skeef teugenover de kerk, besúdwesten. In 1760 worde Jakobus Chevalier as doomny ansteld. Op dat stoit waar d’r wat geld. dat sou besteed worre kinne an ’t bouwen fan ’n nije kerk of ’n nije pastory. Chevalier koas foor ’t leste.
In de kroan fan de pastory staat dan ok ’t jaartal 1760.

’t Orgel fan 1652 waar an ferfanging toe, ’t worde in 1786 fernijd. Maar d’r ston nàg ’n fernijïng an te kommen. De kerk worde boufallig. Tidens de amtsperioade fan doomny Wibe Mebius (1828-1857) worde besloaten om ’n nije kerk bouwe te laten. De bekinde Luwter arsitekt Romein kreeg de opdracht om de bouplannen te maken. Op 4 febrewary 1844 worde de nije kerk in gebrúk nommen. ’t Orgel út de ouwe kerk kreeg ok weer ‘n plakky in de nije.
In de toren hongen twee klokken. Een út 1614, die worde ferkocht, en een út 1752. Hij kreeg ’n plakky in de koepeltoren fan de nije kerk. In de Tweede Wereldoorlog worde deuze klok metnommen na Dútsland. ’t Sou soa’n tien jaar dure foordat d’r ’n nijeneen in de toren kwam te hangen. Doe’t de Sintjabuurtsters ’t geld bijnander brocht hadden, kreeg de nije klok in oktober 1952 syn plak in de toren.

Restorasy

In 1979 kwam d’r ’n hele ferandering. Deur ’t weromlopen fan ’t tal gemeenteleden waar de finansjele sitewasy niet foldoende meer om ’t gebou, dat an onderhoud toe waar, te restoreren. De kerk is foor ’n simboalys bedrag overdeen an de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Tegaar met de leden fan de restorasy-kemmissy worden plannen maakt foor ‘t restoreren fan ’t monumintale gebou. Sont die tiid is De Groate Kerk ’n súksesfol kultureel sintrum.
In 1988 folgde de restorasy fan ’t orgel.

De Stjabuurtster flâg
Oversicht fan St.-Jabik ongefeer 1700. Hier is te sien dat de kerk al ’n krúskerk is en ’n ândere toren het.

 

De pastory die’t in 1760 boud is (foto 1955)
De Groate Kerk (1946)